Lập trình viên hiện nay đang là một trong những ngành nghề hot nhất với mức thu nhập cao. Do đó, có không ít bạn trẻ mong muốn được thử sức với công việc sáng tạo và đầy thử thách này. Tuy nhiên, ở thời điểm mới bắt đầu tìm hiểu về lập trình, đa phần mọi người đều sẽ cảm thấy khá mông lung và chưa biết nên quyết định lựa chọn đi theo con đường lập trình game hay học lập trình website/ứng dụng.
Mục lục
Tìm hiểu về công việc lập trình
Lập trình viên là gì?
Lập trình viên là cách gọi chung cho những người thực hiện công việc thiết kế, xây dựng, bảo trì và sửa chữa các chương trình máy tính thông qua việc viết mã trên các công cụ lập trình. Nhiệm vụ của họ là đảm bảo các chương trình được thiết kế ra sẽ có khả năng vận hành chính xác, hiệu quả, đem đến những công cụ, giải pháp hỗ trợ tối đa cho người sử dụng.
Trong ngành phần mềm, lập trình viên có thể đảm nhiệm các vị trí như Software Testers (kiểm tra, phát hiện và báo cáo lỗi của phần mềm), Quality Assurance Engineers (kỹ sư đánh giá chất lượng dự án), Computer Network Architects (phát triển mạng lưới kết nối máy tính),… và phổ biến nhất là Web/Software Developers và Computer Programmers – những người lập trình viên phụ trách thiết kế, phát triển các loại chương trình, phần mềm, website.
Các dạng lập trình
Lập trình website
Hiện nay, khi website trở thành phương thức kết nối hữu hiệu trên nền tảng số, đa phần các cá nhân, công ty, doanh nghiệp, tổ chức đều muốn sở hữu cho mình ít nhất một website có khả năng hoạt động hiệu quả. Nhu cầu lập trình website và nhu cầu nhân lực lập trình website cũng vì vậy mà gia tăng.
Những lập trình viên phát triển theo hướng lập trình website sẽ thực hiện các công việc, thao tác để tạo dựng nên những trang web hoàn chỉnh từ bản thiết kế giao diện tĩnh ban đầu. Họ cần phải lựa chọn ngôn ngữ lập trình phù hợp và tổ chức cơ sở dữ liệu một cách khoa học, hợp lý. Sản phẩm sau cùng của công việc lập trình website là những trang web có giao diện động, cho phép người dùng có thể thao tác trực tiếp với các dữ liệu được chia sẻ trên nền tảng đó.
Lập trình ứng dụng mobile iOS, Android
Công việc lập trình ứng dụng mobile hướng đến việc tạo ra các chương trình hỗ trợ người dùng được cài đặt trên smartphone. Thông thường, các ứng dụng này sẽ được thiết kế bằng các ngôn ngữ lập trình phổ biến như Java, C, C ++ hay Python. Chức năng của các ứng dụng cực kỳ phong phú và có cách thức vận hành khá đa dạng, có thể đáp ứng nhu cầu, sở thích của nhiều đối tượng khách hàng khác nhau.
Trong vài năm trở lại đây, với sự bùng nổ của thị trường smartphone, việc phát triển các ứng dụng mobile và chia sẻ chúng trên các nền tảng app store đem đến nhiều cơ hội và nguồn thu nhập tốt hơn cho các lập trình viên.
Lập trình hệ thống
Lập trình hệ thống bao gồm các công việc chủ yếu liên quan đến thiết bị phần cứng máy tính. Đây là công việc khá phức tạp, đòi hỏi người thực hiện phải có hiểu biết sâu sắc về phần cứng của máy tính.
Lập trình game
Lập trình game là công việc rất có sức hút vì nó cho phép các lập trình viên có thể phát huy tối đa sự sáng tạo, phá cách. Đồng thời, các phần mềm, ứng dụng game cũng thường có độ lan tỏa trong cộng đồng tốt hơn so với các loại phần mềm hay ứng dụng khác.
Nếu trò chơi của bạn đủ xuất sắc và thu hút, nó có thể nhanh chóng bùng nổ thành trào lưu, giúp bạn có nguồn thu nhập tốt hơn và có bước phát triển vượt bậc trong lĩnh vực lập trình game nói riêng và ngành lập trình nói chung.
Nên học lập trình game hay lập trình website/ web-app?
Không có một câu trả lời chắc chắn cho câu hỏi nên học lập trình game hay lập trình wewbsite/ webapp vì bản thân mỗi công việc đều có những cơ hội và thách thức riêng. Bạn có thể suy nghĩ từ sở thích, mong muốn, khả năng của bản thân, nhu cầu của thị trường để đưa ra lời giải thích hợp nhất.
Lựa chọn học lập trình game
Nếu bạn có sở thích chơi game lại đam mê các công việc đòi hỏi sự sáng tạo thì lập trình game là lựa chọn nên được ưu tiên. Mọi người đều có nhu cầu giải trí nên các trò chơi thú vị, hấp dẫn sẽ không bao giờ bị từ chối. Quan trọng nhất là bạn cần có một ý tưởng đột phá, còn sau đấy khi game đã được cộng đồng chú ý thì dường như thành công sẽ đến với bạn cực kỳ nhanh chóng.
Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, trong vô số những trò chơi được ra mắt hàng ngày, để khiến game của bạn thu hút được người dùng và trở nên nổi bật chắc chắn không phải một điều đơn giản. Thêm vào đó, bạn cũng cần phải chuẩn bị trước tinh thần rằng mình sẽ phải thực hiện vô số những dự án “nháp” trước khi tạo ra được một sản phẩm ứng ý và ngay cả sản phẩm tinh túy nhất của bạn nhiều khi cũng sẽ bị thị trường từ chối, đào thải
Lựa chọn học lập trình website/web-app
So với lập trình game thì công việc lập trình website/web-app có tính ổn định hơn vì nhu cầu thị trường vẫn luôn rất lớn. Bạn cũng không cần phải dồn toàn lực cho một dự án duy nhất mà có thể tham gia vào các dự án đa dạng thuộc nhiều lĩnh vực với những phong cách thiết kế khác nhau. Bắt đầu với lập trình website và phát triển thành Full-stack development sẽ cho bạn 1 cuộc sống không lo nghĩ về tiền bạc và cơ hội rộng mở trong tương lai.
Nếu bạn muốn bắt đầu ngay về lập trình website hãy xem 1 dẫn chứng thành công trong lĩnh vực này. Công ty Mona Media chính là 1 biểu tượng của thành công trong lập trình website. Từ 1 freelancer giờ đây đã vươn lên thành 1 công ty thiết kế website hàng đầu Việt Nam, đáp ứng như cầu lớn về web, ứng dụng, webapp cho rất nhiều doanh nghiệp. Đây chính là động lực để bạn quyết tâm nếu muốn theo đuổi con đường này.
Công việc lập trình website/web-app tuy cũng đòi hỏi sự sáng tạo nhưng không có quá nhiều không gian để thể hiện như khi lập trình game.
Cách học lập trình website
Các bước học lập trình website
Bước 1: Tìm hiểu về website
Tìm hiểu về website không đơn giản chỉ dừng ở việc website là gì, có những loại website nào hay website cần có cách thành phần gì. Bạn cần phải đứng ở vị trí một người chuẩn bị học lập trình web, tìm hiểu kỹ tất cả các vấn đề liên quan đến website từ thiết kế, giao diện, khả năng vận hành, cách thức hoạt động,… Ngoài ra, bạn cũng có thể tham khảo thêm các bài viết phân tích về xu hướng thiết kế website và thử ghé thăm một vài website được đánh giá cao về tính năng, thiết kế.
Bước 2: Tìm hiểu về công cụ lập trình web và ngôn ngữ lập trình
Công cụ lập trình web và ngôn ngữ lập trình chính là hai thứ cơ bản nhất mà bạn cần phải nắm vững nếu muốn tiến sâu vào lĩnh vực thiết kế web. Hiện nay, các loại công cụ và ngôn ngữ lập trình đều khá đa dạng. Bạn sẽ không có đủ thời gian để tìm hiểu và học tất cả các loại công cụ, ngôn ngữ. Do đó, ở bước thứ hai này, bạn cũng nên cân nhắc đến những ưu điểm để lựa chọn ngôn ngữ mà bạn muốn học, muốn sử dụng trong tương lai.
Bước 3: Học lập trình từ tài liệu, khóa học, chương trình đào tạo online
Về cơ bản, bạn có hai lựa chọn là tham gia vào những khóa học thông thường với sự hướng dẫn trực tiếp từ giáo viên, có tài liệu, chương trình học được xây dựng bài bản hoặc tự xây dựng chương trình học cho riêng mình từ tài liệu tham khảo, các trang web cung cấp khóa học online. Bạn có thể tìm đến khóa học lập trình web Online tại Mona.Academy, đây là một địa chỉ đặc biệt dạy cho người tay ngang vào lập trình và những người mới, thêm vào đó bạn sẽ có cơ hội được tiếp xúc dự án trực tiếp và cơ hội nghề nghiệp rộng mở khi học tại đây.
Thời gian đầu tiếp xúc với lập trình bạn có thể sẽ gặp phải khá nhiều khó khăn nên bạn cần phải thực sự kiên nhẫn và đầu tư đủ thời gian cho việc nghiên cứu, tự học.
Bước 4: Luyện tập thông qua các dự án thực tế
Xét cho cùng, lập trình là công việc có tính ứng dụng rất cao. Nếu bạn chỉ học mà không thực hành thì có dành bao nhiều thời gian nghiên cứu sách vở cũng chẳng đem lại quá nhiều hiệu quả. Do đó, khi đã đủ kiến thức nền tảng, hãy thử tự tạo dựng một website riêng và dần dần phát triển, thử nghiệm những gì bạn được học trên chính website đó.
Bước 5: Hoàn thiện kỹ năng lập trình
Việc tự xem xét, phân tích lại website mà bạn đã lập trình giúp bạn nhìn ra được các lỗ hổng trong kiến thức và kỹ năng. Đây là sẽ thời điểm để bạn dành thời gian xem xét củng cố lại những gì mình còn thiếu. Bạn không được xao lãng việc hoàn thiện, nâng cao kỹ năng bản thân ngay cả khi bạn đã trở thành lập trình viên chuyên nghiệp.
Khi kỹ năng lập trình của bạn đã ổn định hơn, bạn có thể bắt đầu tham gia vào các nhóm hoặc tìm kiếm các công việc hỗ trợ lập trình để học hỏi thêm kinh nghiệm và làm quen dần với cách thức làm việc. Nếu bạn đủ nỗ lực, chỉ ít lâu sau bạn đã có thể tự mình nhận các dự án riêng.
Các ngôn ngữ lập trình website phổ biến
Hiện nay có rất nhiều ngôn ngữ lập trình website thông dụng được dùng trong nhiều dự án như: HTML, CSS, PHP, .Net,… Dưới đây tôi sẽ giới thiệu 1 vài ngôn ngữ lớn.
Ngôn ngữ lập trình Java
Ngôn ngữ lập trình Java được phát triển từ cuối những năm 90 và là ngôn ngữ lập trình web được sử dụng phổ biến nhất hiện nay. Ngôn ngữ được phát triển từ C và C++ nhưng có mô hình đối tượng cơ bản và riêng biệt. Java hiện là lựa chọn số một cho những nhà phát triển sở hữu sản phẩm không liên quan đến Microsoft.
Ngôn ngữ lập trình PHP
Theo thống kê sơ bộ, ngôn ngữ lập trình PHP được chạy trên 75% các máy chủ website và đứng sau các tên tuổi nổi bật như WordPress, Wikipedia và Facebook. Các mã PHP thường sẽ được sử dụng kết hợp với MySQL để tạo nên tính năng truy xuất, hiển thị thông tin dữ liệu tới người dùng. Có thể xem PHP chính là ngôn ngữ lập trình web đa năng nhất hiện nay.
Ngôn ngữ lập trình SQL
SQL là ngôn ngữ truy vấn cấu trúc được sử dụng để tạo lập, chỉnh sửa, thêm bớt các dữ liệu trong hệ thống. So với mục đích thiết kế ban đầu, SQL còn mang đến nhiều công năng vượt bậc và hỗ trợ cực tốt cho việc thiết kế các website.
Cách học lập trình game
Các bước học lập trình game
Bước 1: Tìm hiểu về game
Dựa trên đặc điểm, cách thức xây dựng nhân vật và tương tác của người chơi, game sẽ được chia thành nhiều thể loại khác nhau. Điều này cũng đồng nghĩa với việc ở mỗi thể loại game các thức thiết kế và lập trình cũng có nhiều chi tiết khác biệt, cần được xem xét và phân biệt kỹ lưỡng. Bạn có thể thử tiến hành phân tích các thành phần xuất hiện trong game rồi tìm hiểu về từng thành phần cũng như cách thức thực hiện.
Bước 2: Tìm hiểu các công cụ thiết kế và ngôn ngữ lập trình
Bạn có thể tự mình thiết kế gảm dựa trên một loại ngôn ngữ lập trình nào đó hoặc kết hợp sử dụng thêm các game engine – các phần mềm trung gian cung cấp công cụ thiết kế, phát triển game.
Tương tự như ở thiết kế website, bạn cũng nên chọn 1 loại ngôn ngữ nhất định để tìm hiểu, không cần phải biết cách làm việc với mọi ngôn ngữ lập trình. Ngoài ra, không có bất kỳ quy chuẩn nhất định nào cho việc lựa chọn ngôn ngữ thiết kế nên quyền quyết định hoàn toàn nằm ở bạn.
Bước 3: Học lập trình từ tài liệu, khóa học, chương trình đào tạo online
Bạn cũng có thể học thiết kế game thông qua những khóa đào tạo được thiết kế chuyên nghiệp. Tuy nhiên, vì lĩnh vực thiết kế game đòi hỏi nhiều sự sáng tạo và đột phá hơn nên bắt buộc, bạn vẫn phải tìm hiểu, đọc thêm thông tin, kiễn thức từ rất nhiều nguồn khác nhau bao gồm các bài viết chia sẻ trên mạng hay các khóa lập trình chuyên sâu online.
Bạn có thể tham khảo một số website chuyên hướng dẫn lập trình game như Lazy Foo, Aaron Cox, Game Development @Tuts+, Game Dev.Net,…
Bước 4: Lên ý tưởng và triển khai thực tế
Ý tưởng là nền tảng cho mọi dự án lập trình game. Vậy nên, khi bắt tay vào học thiết kế game, bạn có thể bắt đầu suy nghĩ đến các ý tưởng mà mình muốn triển khai. Hãy bắt đàu từ những game nhỏ và đơn giản sau đó phát triển dần lên thành trò chơi có đủ tính năng và thiết kế như ý định ban đầu của bạn. Hoặc để luyện tập, bạn có tách riêng chúng thành những trò chơi chỉ đi sâu vào 1 chức năng, đặc điểm duy nhất.
Nắm trong tay ý tưởng và kỹ năng lập trình, không có lý do gì mà bạn lại không thực hiện chúng. Bạn cần trực tiếp trải nghiệm thực tế để phát hiện những vấn đề, những khó khăn khi triển khai và nỗ lực tìm ra những giải pháp phù hợp. Khi bạn không làm gì cả, bạn sẽ chẳng bao giờ biết được ý tưởng có khả thi hay không và năng lực của mình đến đâu.
Bước 5: Hoàn thiện kỹ năng lập trình game
Quá trình luyện tập – thử – sai – điều chỉnh sẽ giúp bạn rất nhiều trong việc nâng cao kỹ năng thực tế. Khi gặp bất kỳ vấn đề nào trong quá trình phát triển game, bạn nên sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để tìm kiếm giải pháp phù hợp. Cùng với đó, bạn cũng nên thường xuyên cập nhật thêm các xu hướng hay công nghệ thiết kế game mới nhất để đảm bảo kỹ năng của mình bắt kịp xu hướng phát triển.
Các ngôn ngữ lập trình game phổ biến
Ngôn ngữ lập trình Python
Ngôn ngữ Python bắt đầu xuất hiện vào những năm 80, trải qua thời gian dài phát triển hiện nay đây vẫn là một trong những ngôn ngữ lập trình được ưa chuộng nhất. Cú pháp của Python khá đơn giản, rõ ràng nên người học sẽ ít gặp phải khó khăn trong quá trình học tập và sử dụng.
Ngôn ngữ lập trình C
Ngôn ngữ lập trình C là ngôn ngữ mệnh lệnh được phát triển từ những năm 1970 và được ứng dụng rộng rãi. Loại ngôn ngữ lập trình này đem đến hiệu quả rất tốt nhất là khi ứng dụng cho thiết kế phần mềm hệ thống hay các ứng dụng như game.
Ngôn ngữ lập trình C ++
C ++ là ngôn ngữ lập đa mẫu hình tự do, có khả năng hỗ trợ lập trình hướng đối tượng, lập trình dữ liệu và cung cấp công thụ giúp cạn thieetpj sâu vào bộ nhớ. C++ được đánh giá cao cả về mức độ hiệu quả, hiệu suất làm việc cũng như tính linh hoạt.
Hy vọng với chia sẻ trên đây của chúng tôi, bạn sẽ có 1 hướng đi đúng đắn và phù hợp với đam mê sở thích của mình nhất. Học lập trình website hay học lập trình game đều có những khó khăn và niềm vui của riêng mỗi mảng. Đặc biệt mỗi mảng này đều rất rộng lớn và chưa có điểm dừng. Hãy luôn kiên trì, nhẫn nại thành công sẽ đến với bạn!
